Koen Petersen: 'Een ongekende politieke come back’.

Een maand na de Amerikaanse presidentverkiezingen is het tijd om de balans op te maken. We spreken met Koen Petersen, Amerika-deskundige, auteur, probleemoplosser en sinds 2023 eerste kamerlid voor de VVD. In de weken voor de verkiezingen was hij niet van de nationale talkshow tafels weg te slaan, voor Reputatie Inside tijd om juist met hem de campagnes te analyseren en wat Amerika’s keuze doet voor de reputatie van het nog altijd machtigste land in de vrije wereld.

Het beloofde de spannendste verkiezingen te worden sinds 2000, echter we konden om vier uur gaan slapen: Trump zou winnen, het werd zelfs een landslide. Koen had een spannende race verwacht maar verbazing is er niet. Koen: ‘Amerika wil verandering en dat zijn toch altijd de ideale omstandigheden voor de oppositiekandidaat’.

Media

Eerst praten we over de Amerikaanse media, die zijn in de Amerikaanse traditie politiek geworteld, heel anders dan hier. De meeste kranten zijn zelfs ontstaan uit politieke partijen. De drie grote nieuwsnetwerken hebben ook duidelijk kleur: NSNBC is de progressieve, Fox de conservatieve en CNN was neutraal en heeft uiteindelijk door links gekozen om weer kijkers te trekken. Dat helpt niet, het gaat om het eufemistisch uit te drukken niet al te best met de zender. Fox wordt de grote winnaar en gaat hier ook echt veel geld door verdienen.

Budget

De poen: er werd ruim 16 miljard dollar uitgegeven, let wel: dat is de optelsom van alle campagnes (senaat, huis en president). Enige duiding: dat is dus het BNP van Noord-Korea. Twee miljard dollar per campagne daar waar het gaat om de presidentsverkiezingen. Astronomisch. Trump was de slimste zakenman en gaf veel minder uit dan Clinton in 2016 en nu weer minder dan Harris. Hij was ook wat slimmer in het gebruik van modernere media en X (lees Musk) hielp natuurlijk flink mee. De podcast van Joe Rogan bijvoorbeeld trok naar verluidt bijna 100 miljoen luisteraars, dat is een ongekend record in alle opzichten.

Kantelpunt

Was er een kantelpunt in de campagne zoals toen met Clinton en de deplorables uitspraak? Volgens Koen kantelden de media ten opzichte van Biden al in 2021 na de chaotische terugtrekking uit Afghanistan, de media waren toen echt voor het eerst erg kritisch. Het tweede punt was natuurlijk het bekende debat in juni waarin vast kwam te staan dat Biden dit niet zou gaan cheffen, ondanks dat de media (en het publiek) tot die tijd werd verteld dat Biden het prima zou gaan doen. Harris nam het over en liep verrassend snel de ontstane achterstand van 5% dicht. Vraag is natuurlijk wat de uitspraak van Biden over ‘garbage’ dit keer deed, die deed toch wel erg denken aan Clinton toen deed. Koen stelt dat dat weinig verschil maakte. ‘Iin de peilingen eigenlijk niks’.

Amerika’s reputatie

Harris is natuurlijk een Europesere kandidaat, Trump wordt hier gezien als ongeleid projectiel en een gevaar voor de democratie. Dit gaat de tijd de ons leren zegt Koen. Trump streeft grote veranderingen na en heeft in ieder geval, gezien de duidelijke overwinning op alle fronten (Huis, Senaat en president) geen enkel excuus waarom zijn plannen niet gaan werken. Het kan goed uitpakken en het kan een dramatische mislukking worden. Er zal bijvoorbeeld een versnelling zijn als het gaat om tegengaan van de regeldruk, denk aan reporting regels als CSRD. Die tendens was overigens al zichtbaar onder Biden, ondernemers gaan dat echt niet erg vinden.

Duidelijkheid

Volgens Koen was de essentie van de campagne het woord duidelijkheid, dat gaf uiteindelijk op alle fronten de doorslag. Het werd de rode communicatiedraad in de campagne. Harris begon goed, fris en fruitig maar de boodschap was toch vooral ook alleen dat. Boodschappen over de situatie in het Midden-Oosten werden bijvoorbeeld afgestemd per staat om zoveel mogelijk wenselijkheid in te kleuren. In communicatie een doodzonde was de draai van Harris in het fracking-standpunt (in 2019 fel tegen, nu voor). Een draai in een standpunt is prima, maar je moet wel uitleggen waarom, de kiezers meenemen, altijd belangrijk maar in Amerika extreem belangrijk. Koen: ‘In Amerika sluit je echt een deal met de kiezer, daar word je op afgerekend’. Trump was op alles duidelijk alleen niet op abortus, dat was alleen thema nummer vijf in op het lijstje, veel minder belangrijk dan dat het vroeger zou zijn geweest.

Crimineel

Veroordeeld crimineel en vermeend opstandsleider januari 2021, dat hebben we in de campagne nauwelijks gehoord. Reputatiewise is dat in Amerika inderdaad niet zo belangrijk stelt Koen. Je wordt echt inhoudelijk beoordeeld op je presidentschap, denk maar aan Clinton in de Lewinsky affaire. Trump staat bekend als een president die voor stabiliteit zorgde in de wereld en zijn cijfers waren gewoon goed. De reputatie van Biden is een stuk minder goed op die aspecten. Vertrouwen in instituties daalt al decennia in Amerika, Trump stelt dat ter discussie. Veel Amerikanen gaan daarin mee. Krijgsmacht, politie en small business zijn de instituties met een goede reputatie en dus een hoog vertrouwen, maar daar houdt het ook wel op. Dat veroordeelde daar tilt bijna niemand aan, het vergrijp is ook niet heel erg groot. Trump bleef zichtbaar gedurende de hele periode Biden. De politieke prestatie is vindt Koen echt ongekend. Terugkomen na een eerste termijn, dat is maar één keer eerder gebeurd (Cleveland 1893). Uiteindelijk wordt de reputatie van Amerika bepaald door de prestaties en niet echt door wie de president is, zelfs als dat een lompe man als Trump is. De rol van de president, wie dat ook is, is een stuk minder groot dan we vaak denken.

Musk

Tenslotte nog even over Elon Musk. Daar wordt volgens Koen wel heel kritisch naar gekeken, al hebben de criticasters een natuurlijk wel een punt. Echter in een deels disfunctionerende overheid zou je dit ook als kans moeten zien. Als zwerver in Amerika terecht gekomen vanuit Zuid-Afrika en Canada die enorme prestaties heeft geleverd als ondernemer ziet Koen ook als een welkome frisse kracht.

Petersen kijkt in ieder geval optimistisch naar de toekomst, zoveel is zeker.

Dit stuk werd eerder gepubliceerd op Frankwatching.

Spotify

iTunes

Soundcloud