Van individueel wangedrag naar collectieve schaamte

Neem bijvoorbeeld een overheidsorganisatie die haar medewerkers trakteert op een week wintersport—geheel kosteloos—en hen vervolgens verzoekt hierover te zwijgen op social media. Of een consultancybureau dat tijdens een skitrip liever geen bedrijfslogo’s in beeld ziet, bang voor incidenten zoals bij studentenvereniging Vindicat die naar buiten komen. Of een opleidingsinstituut dat na een uit de hand gelopen personeelsfeest vraagt om posts over de avond te verwijderen. Bedrijven voelen de bui al hangen en nemen liever het zekere voor het onzekere.

Wangedrag 

Al langer is er veel aandacht voor misdragingen en grensoverschrijdend gedrag van individuele medewerkers of leidinggevenden. Bedrijven stellen gedragscodes en social mediarichtlijnen op om incidenten te voorkomen. Denk aan medewerkers die zich negatief uitlaten over klanten of over hun werkgever. Soms met verstrekkende gevolgen: zo werd een medewerkster van een instelling voor gehandicaptenzorg op staande voet ontslagen nadat ze cliënten op Facebook met dieren in een dierentuin vergeleek. Dergelijke ontslagzaken zijn allang geen uitzondering meer.

Verschuiving

Naast individuele misstappen zien we nu ook een verschuiving naar collectief gedrag, waar de organisatie zelf een belangrijke rol in heeft. De vraag is niet alleen hoe medewerkers zich gedragen, maar ook welke keuzes de organisatie zelf maakt. Het gaat hier om de cultuur en het leiderschap van de organisatie, twee van de belangrijkste reputatiefactoren. Is het ethisch verantwoord om met publiek geld een dure wintersportreis te bekostigen? De leiding is zich ervan bewust dat zo’n beslissing gevoelig ligt en probeert de schade te voorkomen door de buitenwereld op afstand te houden. Maar schaamte laat zich niet wegmoffelen.

Symptoombestrijding

Bedrijven beseffen dat beeldvorming en vertrouwen grotendeels worden bepaald door gedrag. Maar helpt een spreekverbod of het ‘anoniem’ houden van een personeelsuitje echt? Op korte termijn misschien wel. Zeker als je werkt in een sector die al onder een vergrootglas ligt, zul je eerder onder de radar willen blijven. Maar op de lange termijn is het slechts symptoombestrijding.

Tegenspraak

Veel effectiever is het om intern het gesprek aan te gaan over gedrag, zowel op als buiten de werkvloer. Zorg voor tegenspraak en toets belangrijke, gevoelige besluiten bij verschillende medewerkers, ook bij de jonge starter die nog fris naar de organisatie kijkt. Vraag je als leidinggevende af: als de buitenwereld meekijkt, zou ik dan dezelfde keuze maken? Als dat niet het geval is, is het tijd om je besluit te heroverwegen.

Wees open, geef uitleg over je keuzes en bereid je voor op kritische vragen. Hoe graag je ook grip wilt houden, vroeg of laat komt wat je intern wilt houden toch naar buiten. Dan kun je maar beter zelf de regie in handen hebben—en ervoor zorgen dat je medewerkers met trots ambassadeurs van je organisatie kunnen zijn.