Weerbericht public affairs 2018: voortreffelijk lobbyweer met veel kans op invloed

basic1-114_user_man Redactie IVRM

Het is voor elke organisatie verstandig om continu te investeren in zijn public affairs- en stakeholderbeleid, maar het komende jaar is er nog extra ‘momentum’ om als organisatie invloed uit te oefenen op het overheidsbeleid.

22 februari 2018 – Zowel het jaar voorafgaand aan verkiezingen (landelijk/lokaal), als het jaar nà de verkiezingen, zijn geschikte momenten om aan belangenbehartiging te doen en het instrument lobby in te zetten. Veel organisaties realiseren zich nog onvoldoende dat de periode nà er een nieuw coalitieakkoord is afgesloten, óók een uitstekende periode is om aan public affairs te doen en jouw organisatiebelang te delen of bespreken met de politiek en ambtenarij.

Poldermodel

Nederland is met zijn poldercultuur van veelvuldig overleg en debat een aantrekkelijk land om je belangen onder de aandacht te brengen. Op alle bestuurlijke niveaus zijn alleen coalities mogelijk van verschillende partijen die het met elkaar eens moeten worden om een meerderheid te krijgen en te mogen besturen. Bovendien wordt er in de Nederlandse politiek-bestuurlijke cultuur veel belang gehecht aan draagvlak. Dit betekent dat er dus altijd diverse momenten zijn voor een stakeholder om zijn belangen te behartigen en alternatieven of oplossingen onder de aandacht te brengen. Timing is hierbij alles.

Gemeenteraadsverkiezingen

De gemeenteraadsverkiezingen staan voor de deur en lokale lobby is belangrijker dan ooit tevoren. De rijksoverheid stoot namelijk steeds meer taken af naar gemeenten waardoor ook het beïnvloeden van het besluitvormingsproces van het Binnenhof of ministerie naar het gemeentehuis verschuift. Het zijn de eerste gemeenteraadsverkiezingen na de decentralisaties in het sociaal domein begin 2015 (vorige verkiezingen in 2014). Zo zijn gemeenten sinds 2015 dan ook verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Niet dat landelijke politici zich niet meer bezighouden met dit onderwerp, maar de spaanders vallen op lokaal niveau. Voor bepaalde sectoren worden de belangrijkste besluiten voor de dagelijkse praktijk tegenwoordig vooral (of deels) door gemeenten genomen.

De gemeenteraadsverkiezingen zijn tevens een eerste belangrijke graadmeter voor de landelijke partijen hoe ze ervoor staan (sinds Tweede Kamerverkiezingen). Nationale en lokale politiek kunnen namelijk niet los van elkaar gezien worden. Zo voeren nationale lijstrekkers campagne voor lokale afdelingen, verkiezingsdebatten en partijprogramma’s zijn een mix van lokale issues en nationale standpunten van partijen. Ook treden nationale partijleiders niet zelden af wanneer de lokale verkiezingen desastreus zijn verlopen.

Lobbyen nà landelijke en lokale verkiezingen?

Het is niet meer mogelijk nog invloed uit te oefenen op de partijprogramma’s van partijen in de Tweede Kamer of die van lokale partijen. Ook is het landelijke coalitieakkoord half oktober 2017 al tot stand gekomen. De lobby hiervoor vond vooral plaats in 2016-2017. Wèl is het in dit kader nog goed mogelijk invloed uit te oefenen in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart. De campagnes zijn tenslotte net gestart en de coalitieonderhandelingen tussen lokale partijen moet nog plaatsvinden. Zorg in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen dan ook dat je positief zichtbaar bent in de media met succesverhalen en vraagstukken. Het is ook een goed moment om nog een debat, werkbezoek of symposium te organiseren, om een position paper in te sturen of bijvoorbeeld een gesprek met een politicus of ambtenaar aan te gaan.

Zoals eerder aangegeven: wat veel organisaties zich onvoldoende realiseren is dat de periode nà er een nieuw coalitieakkoord is afgesloten, óók een uitstekende periode is om aan public affairs te doen en jouw organisatiebelang te delen of bespreken met de politiek en ambtenarij. Het coalitieakkoord (zowel landelijk als lokaal) geeft de ‘richting’ aan. Het bevat in grote lijnen de voornemens die de coalitiepartijen hebben voor de komende vier jaar. Voornemens in zo’n akkoord zijn per definitie op hoofdlijn geformuleerd en bevatten meestal weinig details. De strategie, de mogelijke beleidskeuzes, de details en de manier van uitvoering worden allemaal pas bepaald wanneer het nieuwe kabinet of het nieuwe College van Burgemeester en Wethouders is geïnstalleerd. Het is vervolgens aan een minister, staatssecretaris of wethouder (en zijn ambtenaren) om op een bepaald beleidsveld nadere invulling en uitwerking van details te geven in een beleidsplan, passend binnen de kaders die zijn gesteld in het coalitieakkoord.

Vaak wordt het eerste jaar van een nieuw kabinet of College gebruikt om deze in te vullen beleidskeuzes en details te onderzoeken en uit te werken. En juist bij de uitwerking en invulling van deze details in beleidsplannen het komende jaar, ontstaan goede kansen voor beïnvloeding van besluitvorming. Zowel landelijk als lokaal liggen er in 2018 dus nog goede kansen om belangen te behartigen. Dit is tevens een goed moment om als organisatie bijvoorbeeld te ageren tegen bepaalde voornemens uit het coalitieakkoord die jouw organisatie raken.

De hierboven geschetste fase, is de fase waar we nu landelijk in zitten. Op gemeentelijk niveau start deze fase om en nabij april/mei 2018, wanneer er een nieuw College is geïnstalleerd. Na 2018 zullen veel voornemens van het kabinet en gemeentebesturen geconcretiseerd zijn, voorzien zijn van een beleidsplan met details en begeleidt door een strategie voor uitvoering. De jaren 2019 en 2020 staan dan ook vooral in het teken van de uitvoering van het beleid dat nu vastgesteld wordt. Dit biedt beduidend minder beïnvloedingsruimte.

Nieuwe gezichten biedt nieuwe kansen

Er zijn dit jaar bovengemiddeld veel nieuwe Kamerleden (±60/150) – en binnenkort raadsleden – gekozen en ook onder de landelijke bewindspersonen zijn er veel nieuwe gezichten. Dit is dan ook dé periode voor een organisatie om een relatie op te bouwen met politici en bewindspersonen om zijn organisatiebelang op de kaart te zetten bij beslissers. Bijvoorbeeld door een gesprek, debat of werkbezoek te arrangeren of een brief/position paper in te sturen. Aan het begin van een regeerperiode investeren in zo’n relatie, betekent ook dat je er nog drie tot vier jaar profijt kunt hebben van de opgebouwde relatie. Daarnaast zijn nieuwe politici vaak nog relatief onbekend met hun nieuwe functie, de besluitvormingsprocessen en met de dossier/onderwerpen die hen zijn toegewezen. Zij hebben vaak niet veel ondersteuning (meestal één medewerker) en maken daarom regelmatig dankbaar gebruik van aangereikte informatie om goed en efficiënt geïnformeerd te worden. Vanzelfsprekend maakt de politicus zijn eigen afwegingen, maar het helpt enorm als de visie van jouw organisatie – als stakeholder in het dossier – ook wordt meegewogen. Onbekend maakt tenslotte onbemind (lees: onbelangrijk). Nieuwe Kamerleden en raadsleden staan duidelijk meer open voor nieuwe inzichten en visies. Meer dan Kamerleden of raadsleden die al een termijn hebben vervuld. Al kan ook voor hen gelden dat zij een voor hen onbekend dossier/ondrwerp hebben toegewezen gekregen, waardoor zij kwalitatieve informatie uit het stakeholderveld dankbaar ontvangen.

Politici en ambtenaren hebben belang bij het contact met stakeholders. De maatschappij heeft tenslotte gerechtvaardigde belangen, terwijl politici en ambtenaren constant op zoek zijn naar legitimiteit, kwalitatieve informatie en draagvlak. Public Affairs verrijkt besluitvorming, omdat meer meningen en argumenten kunnen worden afgewogen. Politici en ambtenaren zijn deels dan ook afhankelijk van belanghebbenden om goed en efficiënt geïnformeerd te worden. Kamerleden en raadsleden krijgen zoals gezegd niet veel ondersteuning en komen vaak tijd tekort. Zij staan dan ook vaak open voor aangereikte kwalitatieve informatie. Voor ambtenaren geldt hetzelfde: de kwaliteit en het draagvlak voor voorstellen worden vergroot, door kennis te hebben van alle achterliggende belangen. Dus ook het standpunt van jouw organisatie of sector!
Een organisatie kan zichzelf onmisbaar maken door zijn Public Affairs beleid op orde te hebben en daardoor bijvoorbeeld scherpe vragen kan stellen bij een begroting die een Kamerlid of raadslid alleen nooit op tijd krijgt gelezen. Of omdat je de cijfers hebt waarmee een ambtenaar moet rekenen bij een nieuw wetsvoorstel. Ook kan het zijn dat jouw organisatie specifieke vakkennis heeft die een ministerie in specialisatie voorbijstreeft.

Probeer 2018 dan ook te benutten om in contact te komen met vertegenwoordigers van politieke partijen, gebruik je netwerk, informeer betrokkenen over de ambities van jouw organisatie, tracht bij hen aan tafel te komen en zet diverse instrumenten in. Vraag niet direct om meer geld en praat niet alleen over eigen belang, dat is meestal weinig kansrijk. Daag hen uit zich uit te spreken over de doelen die ze willen realiseren. Denk mee in realistische alternatieven en oplossingen. Help hen bij het maken van keuzen. In de ideale situatie breng je verschillende belangen bij elkaar en ontstaat er een win-winsituatie.

Public affairs voor jouw organisatie?

Ben je geïnteresseerd in public affairs? Neem contact op met IvRM. We zijn graag bereid om mee te denken over de inzet van public affairs voor jouw organisatie.

  • Alles op deze site mag eindeloos gedeeld en gebruikt worden